Theo sử liệu, vùng đất Hải Dương vốn thuộc bộ Dương Tuyền của nhà nước Văn Lang. Dấu tích thời đại Hùng Vương trên mảnh đất xứ Đông không chỉ có những hiện vật khảo cổ mà còn có những di tích tôn thờ các nhân vật điển hình từ ngày lập quốc. Ghi nhận của phóng viên thời sự nhân ngày Giỗ Tổ Hùng Vương 10/3 ÂL.       

Tọa lạc trên đường Trương Mỹ, thành phố Hải Dương, di tích đền – chùa Bảo Sài từ lâu đã trở thành điểm hành hương quen thuộc của người dân thành phố. Đền thờ Tiên Dung Công chúa - con gái vua Hùng thứ 18, vợ của đức thánh Chử Đồng Tử trong truyền thuyết đầm Nhất Dạ. Trong niềm tin tâm linh của người thành Đông xưa, Tiên Dung Công chúa được suy tôn là Chúa Bà ngũ phương Bản tỉnh - vị Thần chủ bảo hộ cho Thành Đông và tỉnh lỵ Hải Dương. Giá hầu đồng Thánh bà Tiên Dung là một nét đặc trưng trong thực hành tín ngưỡng thờ mẫu Tam phủ tại Hải Dương. Trải qua hàng trăm năm, ngôi đền Bảo Sài luôn được các vị sư trụ trì và nhân dân bảo tồn và duy trì các sự lệ cổ truyền gắn với di tích. 

Những ngày đầu tháng 3 ÂL, người dân thôn Thủ Pháp (xã Đoàn Kết, huyện Thanh Miện) lại tất bật dọn dẹp, chỉnh trang khuôn viên đình làng để chuẩn bị lễ hội truyền thống ngày 12/3. Đình làng thờ Tản Viên Sơn Thánh, một trong Tứ Bất Tử của người Việt. Thần tích kể rằng trong một lần đức thánh Tản Viên cùng mẹ nuôi là Ma Thị Cao Sơn Thần nữ đã ghé qua làng Vắp (Thủ Pháp ngày nay) thì có 500 con voi, hổ phục về. Ngài dung gây thiêng trấn trị thú dữ, ban cho dân thôn đất đai màu mỡ; dạy dân làm nông nghiệp, trị thủy, múa hát. Dù một số công trình đã bị tàn phá trong chiến tranh nhưng đình Thủ Pháp còn lưu giữ được tòa hậu cung thời Nguyễn, hệ thống đồ tế khí, Thần tích, sắc phong, văn tế… Gần đây, di tích đã được tu sửa những phần xuống cấp. Địa phương cũng luôn duy trì việc kiểm tra thực trạng di tích hằng năm.   

Trên địa bàn tỉnh Hải Dương vẫn còn bảo lưu hàng trăm di tích thờ các nhân vật thời đại Hùng Vương. Huyền thoại về các vị thần đó đã phản ánh quá trình chinh phục thiên nhiên, mở mang bờ cõi, xây dựng quốc gia, đấu tranh chống ngoại xâm của các bậc tiên hiền từ buổi bình minh của lịch sử dân tộc. Đó là nơi thể hiện truyền thống uống nước nhớ nguồn, giúp người dân thêm tự hào về truyền thống quê hương và bản sắc dân tộc./.