Những con số giật mình về tác hại của rượu, bia

Bộ Công an vừa hoàn thiện báo cáo giải trình của Chính phủ đối với một số nội dung lớn trong dự án Luật Trật tự, an toàn giao thông đường bộ.

Trong đó, nội dung đáng chú ý tập trung vào việc nhiều ý kiến đề nghị cân nhắc quy định cấm tuyệt đối người điều khiển phương tiện tham gia giao thông mà trong máu hoặc hơi thở có nồng độ cồn; đề nghị có báo cáo đánh giá kết quả thực hiện để có cơ sở quy định trong dự thảo Luật cho phù hợp.

Theo báo cáo giải trình, quá trình tiếp thu các ý kiến, Bộ Công an và Bộ Y tế đã tổ chức nghiên cứu, tham khảo kinh nghiệm quốc tế, tổ chức điều tra xã hội học, hội thảo khoa học về tác hại của rượu, bia đối với người tham gia giao thông đường bộ; đồng thời lấy ý kiến các chuyên gia y tế tại các bệnh viện lớn của Việt Nam.

Kết quả cho thấy, rượu bia ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe tâm thần và hành vi của con người. Đặc biệt là những người sau khi sử dụng rượu bia điều khiển phương tiện tham gia giao thông. Các nhà khoa học đều đồng thuận cao khi cho rằng cần xử lý nghiêm người điều khiển phương tiện tham gia giao thông đường bộ có sử dụng rượu, bia.

Cơ quan chức năng cũng dẫn những số liệu đáng báo động về tác tại của rượu, bia. Cụ thể, từ tháng 6/2022 - 12/2023, số người chết và bị thương vì tai nạn giao thông (TNGT) đường bộ liên quan đến rượu, bia chiếm 20% tổng số người chết và bị thương do TNGT đường bộ gây ra.

"Trong số đó, 80% là lỗi do người điều khiển phương tiện đã sử dụng rượu, bia gây ra", cơ quan chức năng viện dẫn.

Còn theo thống kê, điều tra xã hội học đối với 43.765 phạm nhân đang chấp hành án phạt tù tại các trại giam của Bộ Công an, 22.442 phạm nhân trước khi phạm tội đã sử dụng rượu, bia, (chiếm 51,28%, đối với 7 nhóm tội danh như: Giết người, Cố ý gây thương tích, Gây rối trật tự công cộng, Hiếp dâm, Chống người thi hành công vụ, Vi phạm quy định về tham gia giao thông đường bộ.

Ngoài ra, từ năm 2018 - 2023, tổng số lượt nạn nhân đến cấp cứu, điều trị tại các cơ sở khám bệnh, chữa bệnh do tai nạn giao thông đường bộ gây ra là trên 2,7 triệu lượt người, nạn nhân bị chấn thương sọ não là 381.269 lượt. Trong đó, số nạn nhân có liên quan đến rượu, bia là 425.619 lượt người.

Như vậy, tỷ lệ số lượng nạn nhân bị chấn thương sọ não vì TNGT đường bộ do có liên quan đến rượu, bia cao hơn tỷ lệ số lượng nạn nhân bị chấn thương sọ não nói chung. Năm 2023, sau khi lực lượng chức năng tăng cường xử lý đối với người điều khiển phương tiện vi phạm nồng độ, số vụ TNGT liên quan đến sử dụng rượu bia giảm 25% số vụ, 50% số người chết, 22% số người bị thương so với cùng kỳ năm 2022.

Do đó, cần tiếp tục duy trì việc kiểm soát, xử lý quyết liệt, phát huy hiệu quả hơn nữa của chủ trương này.

Văn hóa giao thông tốt sẽ điều chỉnh về nồng độ cồn

Cũng theo đánh giá, hành vi sử dụng rượu bia khi lái xe là vấn đề xã hội không chỉ ở Việt Nam mà cả trên thế giới. Hiện nhiều quốc gia quy định xử lý rất nghiêm khắc đối với người điều khiển phương tiện có nồng độ cồn.

Trong điều kiện văn hóa và giao thông ở Việt Nam hiện thực sự rất cần nồng độ cồn bằng không khi điều khiển phương tiện. Bởi lẽ, điều kiện giao thông ở Việt Nam có nhiều đặc thù, điển hình như các xe chỉ cách nhau khoảng một vài mét, lưu thông trên đường đòi hỏi tài xế phải duy trì sự tỉnh táo và phản xạ nhanh hơn rất nhiều lần nếu tình huống bất ngờ xảy ra.

Theo khảo sát của một số tổ chức quốc tế, Việt Nam là một trong số nước có mức tiêu thụ rượu, bia và đồ uống có cồn đứng vào loại cao trên thế giới (thứ hai trong khu vực Đông Nam Á, thứ 10 châu Á và thứ 29 trên thế giới về tiêu thụ rượu, bia).

"Đây là tỷ lệ rất đáng báo động. Rượu bia là một trong những nguy cơ gây tàn tật và tử vong hàng đầu tại Việt Nam, sử dụng rượu bia đang gây nên gánh nặng đối với y tế, kinh tế và gia tăng các vấn đề xã hội", báo cáo nêu rõ.

Do đó, việc kiểm soát chặt chẽ nồng độ cồn ngoài ý nghĩa đối với công tác bảo đảm trật tự, an toàn giao thông còn có ý nghĩa xã hội sâu sắc.

Một vấn đề tiếp theo, văn hóa ẩm thực của Việt Nam có nhiều điểm đặc thù, có tính cả nể. Nếu quy định nồng độ bằng không thì không uống. Nhưng nếu có một hạn mức nào đó thì lái xe có thể gặp trường hợp bị ép uống.

Bên cạnh đó, đồ uống có cồn gây nghiện, đã bắt đầu uống là không dễ dừng, mà khi đã say thì sẽ khó nhớ luật quy định gì. Có trường hợp nhậu từ hôm trước mà hôm sau vẫn bị phạt vì uống quá nhiều hoặc do cơ địa, nhiều người hôm trước nhậu say, hôm sau vẫn váng đầu nhức óc cả ngày, ảnh hưởng tới khả năng lái xe.

Như vậy, việc lái xe trong trạng thái thiếu tỉnh táo có thể gây ra thảm họa với những người vô tội như một số trường hợp lái xe say rượu gây tai nạn liên hoàn thời gian qua.

Đáng chú ý, ý thức tham gia giao thông của một bộ phận người dân hiện nay chưa tốt, xem thường pháp luật, cố ý vi phạm pháp luật về giao thông, thậm chí thách thức lực lượng chức năng khi bị kiểm tra, xử lý. Khi một ý thức tồi có thể cướp đi sinh mạng của nhiều người, do đó, xã hội rất cần sự nghiêm khắc.

Cơ quan chức năng còn khẳng định, quy định cấm người tham gia giao thông điều khiển phương tiện sau khi sử dụng rượu, bia (trong máu hoặc hơi thở có nồng độ cồn) đã được quy định tại Luật Phòng, chống tác hại của rượu, bia. Luật không cấm uống rượu, bia mà chỉ cấm uống rượu, bia sau đó điều khiển phương tiện tham gia giao thông.

Từ những căn cứ nêu trên, Chính phủ đã đề nghị Ủy ban Thường vụ Quốc hội cho tiếp tục kế thừa quy định của Luật Phòng, chống tác hại của rượu, bia cấm người điều khiển phương tiện có nồng độ cồn tham gia giao thông để có chế tài xử lý nghiêm khắc, dần hình thành thói quen, văn hóa “Đã uống rượu bia không lái xe”. Sau khi ý thức, văn hóa giao thông hình thành tốt có thể nghiên cứu điều chỉnh cho phù hợp.