Người dân mua vàng tại Công ty SJC

“Đây là số tiền tích lũy, để dành, tháng 11/2023, tôi băn khoăn giữa mua vàng và gửi tiết kiệm. Lúc đó giá vàng nhẫn tròn trơn khoảng 57 triệu đồng/lượng, giá vàng SJC hơn 70 triệu đồng/lượng. Tuy nhiên, từ đầu năm 2024 tới nay, giá vàng liên tiếp tăng, vàng nhẫn tròn trơn tăng 18 triệu đồng/lượng. Sau khi tất toán sổ tiết kiệm, tôi chuyển sang mua vàng với kỳ vọng không bị trượt giá”, bà Hương chia sẻ.

Nhu cầu vàng của người dân tăng lên khiến lần đầu tiên sau nhiều năm xảy ra tình trạng “khan hiếm” vàng. Các doanh nghiệp vàng đồng loạt hết vàng SJC bán ra. Nhiều doanh nghiệp cũng hết vàng nhẫn tròn trơn, có doanh nghiệp thanh toán tiền, nhận giấy hẹn và 10 ngày sau nhận vàng.

Hiện nay, người mua rồi bán vàng không chịu thuế. Nếu coi vàng là hàng hóa và kênh đầu tư, thì vàng có lợi thế hơn hẳn các kênh đầu tư khác. Đầu tư bất động sản khi bán nhà, căn hộ phải nộp thuế. Đầu tư chứng khoán khi bán cổ phiếu cũng phải nộp thuế. Nhưng đầu tư vàng thì không.

Trước thực tế thị trường vàng biến động tăng như hiện nay, nhiều chuyên gia đề xuất đánh thuế giao dịch vàng. PGS.TS Nguyễn Thị Mùi- thành viên hội đồng tư vấn chính sách tiền tệ quốc gia đề xuất, Ngân hàng Nhà nước (NHNN) cần sớm kiến nghị xây dựng các chính sách thuế đối với vàng. Việc áp dụng các chính sách thuế đối với thị trường vàng trong nước sẽ góp phần giảm bớt nhu cầu vàng của một số bộ phận nhà đầu tư và thị trường, đặc biệt là đối với những đối tượng mua vàng với mục đích đầu cơ, tích trữ, thao túng giá vàng.

Tại họp báo thường kỳ quý 2/2024 ngày 18/6, ông Nguyễn Đức Chi - Thứ trưởng Bộ Tài chính cho biết, Bộ Tài chính sẽ tiếp thu, đánh giá cụ thể về đề xuất đánh thuế giao dịch vàng.

“Khi đưa thêm sắc thuế mới, Bộ Tài chính phải có đánh giá toàn diện về tác động, tính khả thi chứ không chỉ tác động trực tiếp của giao dịch vàng. Bộ Tài chính sẽ tiếp thu đề xuất, nghiên cứu, báo cáo cơ quan có thẩm quyền”, ông Chi nói.

Ông Đặng Ngọc Minh - Phó Tổng cục trưởng Tổng cục Thuế cho biết, cơ quan thuế phối hợp với NHNN thanh tra thị trường vàng. Hiện nay, cả nước có 38 doanh nghiệp, tổ chức được cấp phép kinh doanh vàng SJC. Cơ quan thuế cử cán bộ tham gia thanh tra, khai thác số liệu nộp thuế, áp dụng hoá đơn điện tử của 16 đơn vị kinh doanh vàng SJC. Cả nước có 12.500 doanh nghiệp, cá nhân và hơn 5.500 hộ cá nhân mua bán, chế tác, gia công vàng bạc, đá quý.

Theo tìm hiểu của PV Tiền Phong, ngoài đáp ứng điều kiện kinh doanh, doanh nghiệp kinh doanh vàng chịu 2 loại thuế, gồm: Thuế giá trị gia tăng (VAT) và thuế thu nhập doanh nghiệp. Là loại hàng hóa đặc biệt, thuế VAT đánh trên sản phẩm này áp dụng với phần chênh lệch giá vàng mua vào - bán ra.

Nhiều nước trên thế giới hiện áp dụng quy định đánh thuế khi mua bán vàng vật chất. Còn mua bán vàng trên các sàn giao dịch hàng hóa, thì nộp thuế như giao dịch chứng khoán. Tại Pháp khi bán vàng, chủ sở hữu sẽ nộp thuế 11% trên tổng số tiền bán hoặc nộp 36,2% trên mức lãi. Người có vàng sẽ được miễn thuế khi bán nếu nắm giữ từ 22 năm trở lên.

Chỉ nên đánh thuế đối tượng đầu cơ vàng

TS Lê Xuân Nghĩa cho rằng, để quản lý thị trường vàng, công cụ hữu hiệu nhất là thuế. Nếu Nhà nước không khuyến khích thì đánh thuế cao, ngược lại thì giảm thuế. Chống buôn lậu đôi khi dùng các biện pháp hành chính không hiệu quả bằng thuế.

Góp ý dự thảo Luật Thuế VAT sửa đổi, nhiều địa phương đề xuất tính VAT theo tỷ lệ % với hoạt động kinh doanh vàng để tránh thất thu thuế. Tiêu biểu như tỉnh Quảng Nam đề xuất ban soạn thảo luật quy định tỷ lệ (%) trên doanh thu riêng đối với hoạt động kinh doanh mua, bán, chế tác vàng, bạc, đá quý (không áp dụng tỷ lệ của các hoạt động kinh doanh thương mại, dịch vụ).

Tỉnh Quảng Nam cho rằng, vàng, bạc, đá quý là hàng hóa đặc biệt (vừa là hàng hóa, vừa là phương tiện thanh toán) rất khó kiểm soát giá. Các giao dịch mua bán vàng bạc, đá quý thường nhỏ lẻ, không có đủ hóa đơn, chứng từ đầu vào. “Giá trị gia tăng của vàng, bạc, đá quý giữa giá bán ra với giá mua vào tại một thời điểm mức chênh lệch không cao. Vì vậy, áp dụng phương pháp trực tiếp trên giá trị gia tăng thì khó quản lý, dẫn đến thất thu ngân sách nhà nước”, tỉnh Quảng Nam đề xuất.

Theo chuyên gia về vàng Trần Duy Phương, việc đánh thuế với giao dịch vàng phải phù hợp và đúng đối tượng đầu cơ mới có hiệu quả. Nếu đánh thuế thì nên cân nhắc về việc mua bao nhiêu vàng trong thời gian bao lâu, còn nếu chỉ mua vài chỉ hoặc vài cây vàng, lúc có việc cần đem đi bán mà người mua vẫn phải chịu thuế thì quá thiệt thòi cho họ. Bên cạnh đó, việc đánh thuế giao dịch vàng cũng có thể sẽ khiến sự chênh lệch càng cao giữa giá vàng trong nước và giá vàng thế giới.

“Theo tôi nên đánh thuế với giao dịch từ 5 lượng vàng (tương đương gần 400 triệu đồng) trở lên trong thời gian 1 tháng. Mức thuế ra sao cũng phải nghiên cứu kỹ để triệt tiêu đầu cơ”, ông Phương nói.

Ngân hàng Nhà nước không khuyến khích người dân giữ vàng nhưng cũng không cản cấm. Đại diện Ngân hàng Nhà nước cho biết, trong bối cảnh kinh tế thế giới biến động, vàng là câu chuyện của quốc tế không chỉ riêng Việt Nam. Triển khai chỉ đạo của Chính phủ, Ngân hàng Nhà nước đã có nhiều giải pháp để ổn định thị trường vàng như đấu thầu vàng nhưng chênh lệch giá bán vàng miếng SJC với giá vàng thế giới chưa giảm như kỳ vọng.

Ngân hàng Nhà nước triển khai biện pháp can thiệp mới là từ 3/6 Ngân hàng Nhà nước bán vàng trực tiếp qua 4 ngân hàng thương mại nhà nước và Công ty Vàng bạc đá quý để các đơn vị này bán vàng cho người dân. Qua hơn 2 tuần triển khai, bước đầu chênh lệch giá bán vàng miếng SJC và giá vàng thế giới đã được thu hẹp.

Thời gian tới, Ngân hàng Nhà nước cho biết, sẽ tiếp tục nghiên cứu Nghị định 24 về quản lý hoạt động kinh doanh vàng, mục tiêu là chống vàng hóa nền kinh tế, không để tác động xấu đến điều hành chính sách tiền tệ, tỷ giá, ngoại hối, cán cân thanh toán...