Kết quả thống kê Kỳ thi Đánh giá năng lực (HSA) của Đại học Quốc gia Hà Nội trong 4 năm qua cho thấy, thí sinh đạt điểm trung bình giảm dần từ phần Văn học – Ngôn ngữ đến phần Toán học và Xử lý số liệu, điểm trung bình thấp nhất thời gian qua là phần Khoa học. Do đó, bài thi đánh giá năng lực năm 2025 được cải tiến, cho phép thí sinh được chọn chủ đề thi ở phần Khoa học. 

Đó là ý kiến trao đổi của GS.TS Nguyễn Tiến Thảo, Giám đốc Trung tâm Khảo thí - tổ chức kỳ thi Đánh giá năng lực (HSA) của Đại học Quốc gia Hà Nội (ĐHQGHN) khi trao đổi với Báo Đại biểu Nhân dân.

Điều chỉnh 15% cấu trúc bài thi

- Ông cho biết những điểm nổi bật trong kỳ thi Đánh giá năng lực năm (HSA) 2025 so với các năm trước?

GS Nguyễn Tiến Thảo: Kỳ thi đánh giá năng lực của Đại học Quốc gia Hà Nội (ĐHQGHN) được thiết kế với mục tiêu: ổn định, phân loại và hướng nghiệp. Tôi muốn nhấn mạnh là chúng tôi giữ ổn định nhất có thể khi tiếp cận theo chương trình mới.

Về cấu trúc bài thi năm 2025, chúng tôi điều chỉnh khoảng 15% so với cấu trúc bài thi giai đoạn 2021 -2024 và tập trung chủ yếu ở phần thứ ba – phần thi Khoa học.

Bài thi đánh giá năng lực có ba phần: Toán học và Xử lý số liệu, Văn học – Ngôn ngữ, Khoa học. Điểm nổi bật của bài thi năm 2025 là phần thi khoa học thí sinh được lựa chọn phần thi thứ ba theo sở trường, năng lực chuyên biệt của thí sinh.

Về cấu trúc bài thi, chúng tôi cải tiến phần thứ ba với 50 câu hỏi thi trong 60 phút. Để hoàn thành phần thi thứ ba, thí sinh có hai cách lựa chọn phần thi Khoa học hoặc tiếng Anh.

Phần thi Khoa học thí sinh được lựa chọn 3 trong 5 chủ đề vật lí, hóa học, sinh học, lịch sử, địa lí. Phần thi Khoa học phát huy sở trường các bạn lựa chọn môn học theo chương trình giáo dục phổ thông mới.

Ngoài ra, thí sinh cũng có thể chọn phần thi tiếng Anh thay thế phần thi Khoa học để xét tuyển vào các ngành đào tạo ngoại ngữ, văn hóa và ngôn ngữ nước ngoài. Đây cũng là một trong những hướng đi đón đầu chủ trương đưa tiếng Anh trở thành ngôn ngữ thứ hai trong trường học thời gian tới.

- Phần thi nào trong bài thi HSA được cho là khó nhất thưa ông?

GS Nguyễn Tiến Thảo: Bài thi đánh giá năng lực gồm ba phần như nói ở trên. Về mặt đo lường, chúng tôi thiết kế mức độ khó dễ là tương đương nhau trong cả ba phần thi vì mỗi phần thi có vai trò và sứ mệnh riêng trong khung đánh giá năng lực thí sinh.

Tuy nhiên, kết quả thống kê trong 4 năm qua cho thấy thí sinh đạt điểm trung bình giảm dần từ phần Văn học – Ngôn ngữ đến phần Toán học và Xử lý số liệu, điểm trung bình thấp nhất thời gian qua là phần Khoa học.

Nguyên nhân khó đạt điểm cao ở phần Khoa học do học sinh không học đều các môn thi mà thường hay tập trung vào một số môn thế mạnh. Điều này có thể cải thiện khi bài thi đánh giá năng lực năm 2025 cho phép thí sinh được chọn chủ đề thi ở phần Khoa học. Đây cũng là một trong những ưu điểm cải tiến của đề thi năm 2025.

- Vậy cách thức đánh giá và chấm điểm trong kỳ thi năm 2025 có thay đổi gì không?

GS. Nguyễn Tiến Thảo: Hiện nay, cách đánh giá và chấm điểm của bài thi đánh giá năng lực rất đơn giản. Chúng tôi đánh giá thí sinh theo thang Bloom từ mức độ nhớ - hiểu, vận dụng, phân tích, đánh giá và có thể đến tận cấp độ sáng tạo.

Các câu hỏi thiết kế để đạt được mục tiêu đánh giá năng lực thí sinh theo cấp độ trên. Điểm của bài thi được chấp dựa theo số câu hỏi trả lời đúng, câu hỏi trả lời sai không tính điểm.

Thí sinh đừng lan man với các trung tâm luyện thi

- Hiện nay, có rất nhiều đơn vị bên ngoài tổ chức luyện thi về kỳ thi HSA khiến học sinh rất hoang mang. Liệu các đơn vị đó có đáng tin cậy? Thí sinh tham gia kỳ thi HSA có nên đi luyện thi không thưa ông?

GS. Nguyễn Tiến Thảo: Bài thi đánh giá năng lực của ĐHQGHN triển khai phiên bản mới từ năm 2021 trở lại đây nhưng tâm lý tò mò, luyện thi luôn xuất hiện với các khóa học sinh cuối cấp.

Nắm bắt được tâm lý đó, các nhóm luyện thi lôi kéo thí sinh ôn luyện theo theo kiểu 2 trong 1: vừa ôn thi đánh giá năng lực, vừa ôn thi tốt nghiệp. Do đó, thí sinh tìm đến các trung tâm luyện thi theo tạo tâm lý yên tâm hơn vì có “học” để “thi”.

Tuy nhiên, kỳ thi đánh giá năng lực không đơn giản chỉ là kiến thức một lĩnh vực hay một dạng nào đó mà đòi hỏi học sinh nắm chắc kiến thức, kỹ năng phân tích tổng hợp, tư duy hệ thống, hiểu bản chất sự việc. Những thứ đó không trung tâm nào có thể cung cấp cho thí sinh thời gian ngắn mà đỏi hòi thí sinh tích lũy quá trình trên ghế nhà trường.

Vậy nên chúng tôi vẫn khuyên thí sinh cần phải học tập nghiêm túc, chăm chỉ trong từng bài học, từng giờ kiểm tra và làm quen với đề thi tham khảo của kỳ thi đánh giá năng lực sẽ hiệu quả hơn nhiều so với việc lan man với các trung tâm luyện thi.

Nếu có một đơn vị luyện nào được đánh giá là “tin cậy” thì đó chính là trường trung học phổ thông. “Trung tâm luyện thi tin cậy” sẽ phải giúp học sinh học tốt toàn bộ chương trình trung học phổ thông. Vậy tại sao các bạn lại tìm đến trung tâm luyện thi thay vì học tốt ngay trên lớp học

-Trung tâm Khảo thí có kế hoạch nào để hỗ trợ thí sinh trong việc ôn tập và chuẩn bị cho kỳ thi này?

GS. Nguyễn Tiến Thảo: Hiện nay, chúng tôi đang phối hợp với các chuyên gia và nhà xuất bản phát hành cuốn tài liệu hướng dẫn ôn tập kỳ thi đánh giá năng lực.

Thời gian tới chúng tôi sẽ phát hành phục vụ thí sinh tham khảo, xây dựng kế hoạch ôn tập thực chất, hiệu quả. Song, tài liệu thiết yếu và quan trọng nhất đang nằm trong tay của các bạn học sinh đó là sách giáo khoa.

Cẩm nang ôn tập của chúng tôi phát hành chỉ định hướng các yêu cầu, dạng thức cơ bản. Kết quả của kỳ thi phụ thuộc phần lớn vào năng lực hình thành và tích lũy trong quá trình học tập chương trình giáo dục phổ thông.

- Ông có lời khuyên nào dành cho thí sinh trong quá trình chuẩn bị cho kỳ thi năm nay?

GS. Nguyễn Tiến Thảo: Năm 2025 là năm đầu tiên chương trình giáo dục phổ thông phủ kín các lớp nên có nhiều thay đổi trong cách thức thi (đánh giá năng lực, kỳ thi tốt nghiệp) và xét tuyển đại học. Về phần thi, các bạn cần có chiến lược học chắc, hiểu bản chất vấn đề vì các kỳ thi theo chương trình giáo dục phổ thông mới ít nhiều đều hướng tới khảo thí năng lực người học.

Với những môn học đã chọn cần phải học tốt để không bị hổng hay mất gốc ngay từ đầu năm học.

Bên cạnh đó, các bạn cũng theo dõi thông tin tuyển sinh đại học của các trường (số môn thi, tổ hợp xét tuyển theo các môn học chuyên môn, thời gian xét tuyển, điểm ưu tiên…) để kịp thời điều chỉnh cách học, ôn tập, lựa chọn kỳ thi và thời gian thi thích hợp.

Thí sinh nên nhớ, chìa khóa cho tất cả các kỳ thi là nắm chắc và hiểu kiến thức, hệ thống hóa kiến thức, kỹ năng tích lũy, kiểm soát tốt thời gian làm bài thi. Ngoài ra, thí sinh cần làm các đề thi tham khảo của các kỳ thi một cách nghiêm túc nếu muốn dự thi. Việc đó sẽ giúp thí sinh tự tin hơn khi bước vào một kỳ thi bất kỳ.

- Kỳ thi Đánh giá năng lực trong những năm tới dự kiến sẽ thay đổi gì không thưa ông?

GS. Nguyễn Tiến Thảo: Năm 2025, dự kiến sẽ có gần 100 trường đại học, học viện sử dụng kết quả thi Đánh giá năng lực (HSA) để xét tuyển.

Đối với bài thi đánh giá năng lực, chúng tôi có những yêu cầu, tiêu chuẩn kỹ thuật khắt khe để đảm bảo kỳ thi chất lượng. Do đó, chúng tôi thận trọng từng bước mở rộng quy mô kỳ thi nhưng không ngừng triển khai ứng dụng công nghệ tiên tiến để khai thác, sử dụng tối đa kết quả thi phục vụ thí sinh xét tuyển đại học.

Xa hơn nữa, chúng tôi tập hợp dữ liệu lớn để đối sánh với các kỳ thi trong nước và quốc tế. Với uy tín và chất lượng ngày càng cải thiện, tôi tin rằng ngày càng nhiều trường đại học trong và ngoài nước tin tưởng và sử dụng kết quả bài thi đánh giá năng lực để xét tuyển.

Xin trân trọng cảm ơn GS Nguyễn Tiến Thảo!