Trong bối cảnh dịch COVID-19, hàng không Việt Nam đang đối mặt với vấn đề dư thừa nguồn lực đội tàu bay. Ngoài ra, do chưa được khai thác các đường bay thương mại quốc tế, nên hầu hết các hãng hàng không tiếp tục phải "đắp chiếu" nhiều máy bay hiện đại. Dù đã mạnh tay cắt giảm chi phí, nhưng nhiều hãng hàng không tiếp tục ghi nhận những khoản lỗ rất lớn.

Còn tại hầu hết các sân bay đều vắng bóng người, các chuyến bay thưa thớt, hành khách trên chuyến bay cũng vắng vẻ… Thị trường hàng không năm 2021 vẫn đang phủ lên bóng đen đầy ảm đạm.

Máy bay nằm la liệt trên đường lăn, khách tiếp giảm thê thảm

Theo thống kê của Cục Hàng không Việt Nam, dịch COVID-19 diễn biến phức tạp thời gian qua ảnh hưởng nghiêm trọng đến hoạt động hàng không dân dụng trên cả nước. Các hãng hàng không nội địa của Việt Nam là đối tượng bị ảnh hưởng nặng nề nhất. Trong 5 tháng đầu năm 2021, sản lượng bay đi đến đạt 122.000 chuyến, giảm 5,9% so với cùng kỳ 2020.

Cũng trong 5 tháng đầu năm, lượng khách thông qua các cảng hàng không đạt 25,5 triệu, giảm 4,9% so với cùng kỳ 2020. Trong số này, khách quốc tế đạt 116.000, giảm 98,3%; khách nội địa đạt 25,4 triệu, tăng 27,7%.

Theo đại diện Cảng Hàng không quốc tế Nội Bài, nếu ngày 29/4, Vietjet Air khai thác 366 chuyến bay, vận chuyển hơn 60.000 khách thì đến 15/5 chỉ còn 61 chuyến bay, 8.000 khách. Vietnam Airlines khai thác hơn 420 chuyến bay và vận chuyển hơn 70.000 khách, đến ngày 15/5, con số này chỉ còn 45 chuyến bay, 6.000 khách. Các hãng khác như Bamboo Airway, Pacific Airlines, Vietravel Airlines và VASCO đều rơi vào tình trạng tương tự.

“Đợt cao điểm 29/4-1/5, cảng Hàng không quốc tế Nội Bài phục vụ 540 lượt chuyến bay/ngày với 79.000 lượt hành khách/ngày. Chỉ trong 3 tuần sau đó, bình quân cảng chỉ còn phục vụ khoảng 150 lượt chuyến/ngày, sản lượng hành khách sụt giảm còn khoảng 8.500 lượt hành khách/ngày”, đại diện Cảng hàng không quốc tế Nội Bài cho hay.

Những ngày qua, theo báo cáo của Cảng hàng không quốc tế Nội Bài, mỗi ngày chỉ đón khoảng 5.000-6.000 khách với 80-90 chuyến bay. Để duy trì khai thác, cảng đã phải tạm điều chỉnh các chuyến bay đi/đến tại khu vực sảnh E sang khai thác tại sảnh A, B Nhà ga hành khách T1.

“Số lượng khách ít dẫn đến chuyến bay giảm và tàu bay nằm sân la liệt, trong đó không ít chiếc “đắp chiếu” cả tháng. Do sân đậu không còn đủ chỗ, đơn vị đã xin phép Cục Hàng không đóng toàn bộ đường lăn S1 để làm chỗ đỗ cho máy bay các hãng,” theo đại diện Cảng hàng không quốc tế Nội Bài.

Ông Đinh Việt Thắng, Cục trưởng Cục Hàng không Việt Nam cho biết, thống kê tại Việt Nam cho thấy, đến thời điểm hiện tại, số máy bay của các hãng trong nước khoảng 230 máy bay, tăng 24 máy bay so với năm 2019, tương ứng tăng khoảng 10% đội tàu bay.

Tuy nhiên, đáng báo động về hoạt động khai thác máy bay giảm kỷ lục và tỷ lệ tàu bay đỗ qua đêm tiếp tục tăng, đặc biệt là nhu cầu đỗ qua đêm tại Cảng hàng không quốc tế Nội Bài và Tân Sơn Nhất, do các sân bay này có cơ sở bảo dưỡng máy bay của các hãng hàng không.

“Vì vậy, Cục Hàng không yêu cầu ACV chỉ đạo Cảng hàng không quốc tế Nội Bài, Tân Sơn Nhất và các cảng hàng không trực thuộc khẩn trương làm việc với các hãng hàng không, cần tối ưu hóa chỗ đỗ máy bay, trong đó bố trí đỗ trên các đường lăn đang đóng cửa, đường lăn ít sử dụng, thậm chí tính đến cả việc nghiên cứu cả phương án bố trí máy bay đỗ qua đêm trên đường băng”, Cục trưởng Cục Hàng không cho biết.

Bán máy bay “già” để tái cơ cấu

Theo Hiệp hội Doanh nghiệp hàng không Việt Nam (VABA), ngành hàng không đã chịu tác động nghiêm trọng từ 3 đợt bùng phát dịch bệnh COVID-19. Ước tính trong năm 2020, các hãng hàng không Việt Nam đã phải gánh khoản lỗ trên 18.000 tỷ đồng từ hoạt động vận tải hàng không và doanh thu giảm khoảng 100.000 tỷ đồng so với năm 2019. Mức lỗ của các hãng hàng không năm 2021 ước tính sẽ lên tới 95 tỷ USD, gần gấp đôi so dự báo hồi tháng 12/2020.

Hiệp hội Vận tải hàng không quốc tế (IATA) cũng dự báo, tổng thị trường hàng không thế giới đến năm 2024 mới có thể phục hồi quy mô tương đương năm 2019, đồng thời cho biết, trong ngắn hạn, triển vọng của ngành hàng không chưa mấy tươi sáng. Khả năng phục hồi phụ thuộc vào mức độ thành công trong việc triển khai tiêm vaccine ngừa Covid-19 của các nước.

Mới đây, để xóa lỗ và tạo dòng tiền đầu tư, Vietnam Airlines đã buộc phải đưa ra giải pháp tái cơ cấu đội bay và có kế hoạch bán 11 máy bay A321CEO trong năm 2021. Cùng với đó, đã phải lùi lịch nhận 9 máy bay mới có lịch giao trong năm 2021.

Trước những khó khăn trên, Bộ GTVT đã kiến nghị Chính phủ hỗ trợ các doanh nghiệp trong ngành như: Áp dụng chính sách ưu đãi vốn vay, giảm thuế phí, giãn thời hạn nộp thuế…

Ông Trần Bảo Ngọc, Vụ trưởng Vụ Vận tải (Bộ GTVT) cho biết, Bộ GTVT đã đề xuất một số chính sách hỗ trợ cho doanh nghiệp và đề nghị Bộ Kế hoạch và Đầu tư báo cáo Thủ tướng. Theo đó, đề xuất cho phép kéo dài chính sách giảm 50% giá dịch vụ hạ, cất cánh tàu bay đối với các chuyến bay nội địa. Hỗ trợ tín dụng, lãi suất ngân hàng, thời hạn thanh toán cho các doanh nghiệp.

“Bộ GTVT cũng nhất trí với kiến nghị không thu phí đậu, đỗ, đón khách tại sân bay, nhà ga, bến cảng và giảm 50% giá dịch vụ qua bến”, ông Ngọc cho biết.

Để tháo gỡ khó khăn cho các doanh nghiệp, ngay khi chịu tác động nặng nề của đại dịch, Chính phủ đã có chính sách giảm 50% giá cất - hạ cánh và giá dịch vụ điều hành bay đi/đến đối với các chuyến bay nội địa; giảm thuế bảo vệ môi trường đối với nhiên liệu bay và tiếp tục gia hạn đến năm 2021; áp dụng các chính sách hỗ trợ doanh nghiệp cơ cấu lại thời hạn trả nợ vay, miễn giảm lãi phí vay, tháo gỡ các khó khăn về vốn...

Đồng tình với các giải pháp của Chính phủ, Bộ GTVT đưa ra, ông Bùi Doãn Nề, Phó Chủ tịch kiêm Tổng thư ký Hiệp hội doanh nghiệp hàng không Việt Nam nhìn nhận đại dịch COVID-19 diễn ra khó lường, kéo dài, thị trường vận chuyển hành khách quốc tế chưa khai thông, bay nội địa hạn chế do giãn cách vùng dịch.

“Khó khăn đối với các doanh nghiệp hàng không, nhất là các hãng hàng không, càng tăng do đợt bùng phát dịch bệnh lần thứ tư. Do đó, các doanh nghiệp cần rà soát, điều chỉnh chiến lược kinh doanh cho phù hợp. Nhà nước chú ý định hướng chiến lược nhằm giữ được thị phần và sức cạnh tranh cho các hãng hàng không Việt Nam,” ông Nề kiến nghị.

Theo các chuyên gia, mặc dù các chính sách, giải pháp ngắn và trung hạn đã được Chính phủ đưa ra, giúp các hãng hàng không giảm chi phí sản xuất, kinh doanh thông qua các chương trình giảm thuế, phí hoặc hỗ trợ tài chính.

Tuy nhiên, cần có những chính sách dài hạn để giúp các hãng tồn tại, phát triển ổn định, bền vững, để các hãng hàng không lớn của Việt Nam sẽ phục hồi được và khẳng định vị thế trên thị trường quốc tế sau đại dịch./.