Bên cạnh các chính sách có tính chất bao phủ, lâu dài, Bộ LĐTB&XH đang xây dựng các phương án rất cụ thể để hỗ trợ các doanh nghiệp cân đối nguồn lao động, phục vụ cho việc sản xuất kinh doanh. Bộ cũng đã tính đến phương án huy động lực lượng lao động từ các trường nghề, tăng cường đào tạo, bồi dưỡng, kết nối, phát triển nguồn lao động từ bộ đội, công an xuất ngũ… Khi địa phương thiếu lực lượng lao động có thể huy động lực lượng sinh viên tham gia sản xuất với hình thức vừa học vừa làm, bảo đảm đúng các quy định về pháp luật việc làm.

 

Bộ trưởng Đào Ngọc Dung: phục hồi thị trường lao động phải đặt trong mục tiêu chung về thích ứng an toàn, linh hoạt, kiểm soát dịch hiệu quả - Ảnh: VGP/Tống Giáp

 

Theo báo cáo sơ bộ của Bộ LĐTB&XH, trong số hơn 600.000 lao động di cư về quê trong đợt bùng phát dịch lần thứ 4 tại các tỉnh phía Nam, hầu hết là người lao động ở ngoài khu công nghiệp và ngoài khu vực doanh nghiệp FDI. Bộ trưởng Bộ LĐTB&XH Đào Ngọc Dung nhận định: “Các cơ quan chức năng cần xác định đúng tình hình để đưa ra giải pháp chuẩn xác. Các địa phương cần báo cáo, làm rõ, bổ sung thông tin về tình hình thiếu hụt lao động, thiếu ở đâu, thiếu ở các ngành nào, mức độ ra sao để giải quyết vấn đề”.

Do ảnh hưởng của đại dịch COVID-19, nhất là sau khi nhiều tỉnh, thành phía Nam thực hiện giãn cách xã hội theo các chỉ thị của Chính phủ, quan hệ cung - cầu lao động bị mất cân đối cục bộ, nhất là những tỉnh, thành phố thuộc vùng kinh tế Đông Nam bộ.

Các doanh nghiệp ở các tỉnh trọng điểm như: TPHCM, Long An, Đồng Nai, Bình Dương có nhu cầu tuyển lao động lớn trong khi đó một số tỉnh như Thanh Hóa, Nghệ An, Hà Tĩnh thì số lao động không có việc làm nhiều, khả năng tìm việc làm tại địa phương gặp khó khăn khi nhu cầu lao động không lớn.

Ổn định lao động trong các KCN, KCX

Nguy cơ thiếu hụt lao động cục bộ ở một số vùng, một số ngành, lĩnh vực là vấn đề đặt ra cho các doanh nghiệp khi phục hồi sản xuất. Theo Bộ LĐTB&XH, có khoảng 17,8% doanh nghiệp bị thiếu lao động; thiếu hụt lao động theo ngành: điện tử (55,6%), da giày (51,7%), May (49,2%), sản xuất thiết bị điện (44,5%), dệt (39,5%)…

Bộ trưởng Đào Ngọc Dung nhấn mạnh: "Nếu để  đứt gãy thị trường lao động thì sẽ tốn kém rất nhiều, thời gian khôi phục lại trạng thái bình thường cũng sẽ rất dài. Thực tế vừa qua, hầu hết các doanh nghiệp FDI và các doanh nghiệp trong khu công nghiệp, khu chế xuất vẫn duy trì trả lương để giữ chân công nhân.

Những nơi để đứt gãy nguồn cung lao động có thể là do doanh nghiệp "né" đóng bảo hiểm xã hội hoặc chưa có trách nhiệm với người lao động khi họ bị ảnh hưởng bởi dịch bệnh. Cùng với những bức bối, áp lực trong thời gian dài phải giãn cách, sống khó khăn trong các khu trọ cho nên nhiều người quyết định rời thành phố”.

 

Các địa phương cần khẩn trương rà soát và xây dựng báo cáo cụ thể về tình hình lao động trên địa bàn.

Từng bước phục hồi thị trường lao động

Về phương hướng kết nối cung cầu lao động trong thời gian tới, Bộ trưởng Đào Ngọc Dung nhấn mạnh: “Phục hồi thị trường lao động phải đặt trong mục tiêu chung về thích ứng an toàn, linh hoạt, kiểm soát dịch hiệu quả, từng bước chuyển sang trạng thái bình thường mới. Đồng thời, bảo đảm từng bước phát triển thị trường lao động, gắn chặt việc phục hồi thị trường lao động với các yêu cầu về phục hồi sản xuất, phục hồi kinh tế chung của cả nước và từng địa phương, hạn chế thấp nhất những tiêu cực từ dịch bệnh tới thị trường lao động”.

Theo Bộ trưởng, các chính sách hỗ trợ phục hồi thị trường lao động sẽ được thiết kế theo hướng bảo đảm vừa tôn trọng các nguyên tắc vận hành của thị trường, vừa có những tác động để thúc đẩy khắc phục nhanh những bất cập, nhất là những yếu tố làm mất cân đối cung - cầu lao động.

Theo đó, các địa phương cần nhanh chóng rà soát và xây dựng báo cáo cụ thể về tình hình lao động trên địa bàn.

Đối với người lao động, cần tổ chức nắm các thông tin cơ bản: Công việc đang làm; số lao động đang thất nghiệp, lý do thất nghiệp, thời gian thất nghiệp, công việc và nơi làm việc gần nhất trước khi thất nghiệp; nhu cầu của người lao động về đào tạo, bồi dưỡng kỹ năng lao động, tìm kiếm việc làm mong muốn… Ưu tiên tổ chức nắm bắt thông tin của người lao động trở về địa phương từ tháng 6 năm 2021 trở lại đây.

Đối với người sử dụng lao động, tổ chức nắm thông tin về tình hình tuyển dụng và nhu cầu sử dụng lao động, với các thông tin cơ bản về quy mô hoạt động và nhu cầu về lao động (số lượng, trình độ), dự báo khả năng thiếu hụt lao động và các chính sách của doanh nghiệp cho người lao động; tập trung rà soát tại các doanh nghiệp có quy mô từ 300 lao động trở lên.

Bộ trưởng Đào Ngọc Dung cũng nhấn mạnh tầm quan trọng của việc điều tiết lao động giữa các ngành, giữa các địa phương và giữa các doanh nghiệp trong nội bộ từng địa phương.

Để từng bước phục hồi thị trường lao động, từ những rà soát cụ thể, các địa phương cần chủ động cung cấp thông tin thị trường lao động, xây dựng kế hoạch, chương trình phối hợp giữa các địa phương trong việc cung ứng và tuyển dụng lao động để tạo sự kết nối, liên thông trong chuỗi cung ứng lao động. Tổ chức phối hợp, thông tin giữa các địa phương trong công tác hỗ trợ, tạo điều kiện để người lao động quay trở lại làm việc bằng phương tiện vận tải công cộng hoặc phương tiện cá nhân, ưu tiên tầm soát xét nghiệm miễn phí, tiêm vaccine phòng COVID-19.

Đặc biệt, cần chủ động hướng dẫn, hỗ trợ doanh nghiệp xây dựng mô hình sản xuất an toàn: Hướng dẫn bảo đảm các tiêu chí an toàn, vệ sinh lao động, thực hiện các quy định của pháp luật về thời giờ làm việc, thời giờ nghỉ ngơi, hợp đồng lao động, tiền lương, bảo hiểm xã hội; hướng dẫn vay tiền để trả lương; hỗ trợ vay vốn tạo việc làm mới cho tuyển và sử dụng lao động.

Để người lao động yên tâm quay trở lại làm việc, cần có chính sách thu hút, hỗ trợ người lao động tham gia thị trường lao động, đặc biệt là lao động vào làm việc trong các khu công nghiệp, khu chế xuất như: Hỗ trợ một phần trực tiếp bằng tiền mặt cho lao động chi phí đi lại, chi phí thuê nhà, chi phí y tế (xét nghiệm, cách ly); các nhu yếu phẩm thiết yếu…

Cùng với đó, bố trí nguồn lực và chỉ đạo các tổ chức dịch vụ việc làm trên địa bàn tổ chức thu thập thông tin về nhu cầu tuyển dụng lao động, thông tin người tìm việc; tăng cường tổ chức các phiên giao dịch việc làm, nhất là các phiên giao dịch việc làm trực tuyến để hỗ trợ kết nối cung - cầu lao động.

Bộ trưởng Đào Ngọc Dung cho biết, bên cạnh các chính sách có tính chất bao phủ, lâu dài, Bộ LĐTB&XH đang xây dựng các phương án rất cụ thể để hỗ trợ các doanh nghiệp cân đối nguồn lao động, phục vụ cho việc sản xuất kinh doanh. Bộ cũng đã tính đến phương án huy động lực lượng lao động từ các trường nghề, tăng cường đào tạo, bồi dưỡng, kết nối, phát triển nguồn lao động từ bộ đội, công an xuất ngũ… Khi địa phương thiếu lực lượng lao động, có thể huy động lực lượng sinh viên tham gia sản xuất với hình thức vừa học vừa làm, bảo đảm đúng các quy định về pháp luật việc làm./.