Người có biểu hiện liệt mặt thường thấy cảm giác tê bì vùng mặt (thường một bên) và thấy khó nhai. Khi uống nước, nước sẽ tự động chảy ra ngoài phía miệng bên mặt liệt. Khi soi gương sẽ thấy mặt của bản thân mình mất cân đối. Đây là các triệu chứng thường thấy của những bệnh nhân tới khám bác sĩ Tai- Mũi- Họng, trừ trường hợp gắn liền với tình trạng đột quy hoàn toàn.
Liệt mặt có thể xảy ra đột ngột hoặc xảy ra dần dần trong khoảng thời gian hàng tháng (trong trường hợp có khối u). Tùy thuộc vào nguyên nhân, tình trạng tê liệt có thể kéo dài trong một khoảng thời gian ngắn hoặc kéo dài hoặc vĩnh viễn.
Cần đến ngay các cơ sở y tế nếu có biểu hiện liệt mặt.
Liệt mặt có thể do các nguyên nhân dưới đây:
Liệt mặt do lạnh (Bell's palsy) – Liệt mặt ngoại biên
Theo Viện Quốc gia về Rối loạn Thần kinh và Đột quỵ, liệt mặt do lạnh là nguyên nhân phổ biến nhất gây liệt mặt. Mỗi năm, có khoảng 40.000 người Mỹ bị liệt mặt đột ngột do bệnh liệt Bell. Người ta cũng chưa tìm hiểu được tại sao lại bị liệt mặt do lạnh, nhiều bác sĩ cho rằng có thể liên quan đến tình trạng nhiễm virus ở dây thần kinh mặt. Hầu hết những người bị liệt mặt do lạnh đều hồi phục hoàn toàn trong khoảng 1 tuần đến 6 tháng.
Các biểu hiện: liệt mặt một bên (hiếm khi bị cả hai bên mặt) gồm: Mất cảm giác da bên liệt, giảm tiết nước mắt, miệng bị kéo lệch về bên lành, giảm vị giác, nói lắp, chảy nước dãi, đau trong hoặc sau tai, đau nhói bên tai bị liệt mặt khi có âm thanh to, khó ăn uống...
Liệt mặt do viêm tai giữa
Bệnh nhân có biểu hiện viêm tai giữa cấp hoặc viêm tai giữa mạn tính nguy hiểm có thể xuất hện liệt mặt ngoại biên – với những viêm tai giữa mạn tính thì biểu hiện liệt mặt ngoại biên là một trong những dấu hiệu cảnh báo loại viêm tai nguy hiểm cần có sự can thiệp của thầy thuốc chuyên khoa.
Đột quỵ - liệt mặt trung ương
Một nguyên nhân nghiêm trọng hơn gây ra liệt mặt là đột quỵ. Liệt mặt xảy ra trong một cơn đột quỵ khi các dây thần kinh điều khiển các cơ ở mặt bị tổn thương tại não. Tùy thuộc vào loại đột quỵ, tổn thương các tế bào thần kinh là do thiếu oxy hoặc phù nề chèn ép lên các tế bào do chảy máu não. Các tế bào não có thể bị chết trong vòng vài phút.
Biểu hiện: liệt mặt cảm nhận như liệt mặt do lạnh kèm theo các biểu hiện như: thay đổi mức độ nhận thức, tinh thần căng thẳng, chóng mặt, mất đồng bộ các động tác, co giật, thị lực thay đổi hoặc bị hạn chế thị trường, liệt hoàn toàn hoặc không hoàn toàn các bộ phận của cơ thể như tay chân…
Nếu đột quỵ gây tổn thương ở vùng dây thần kinh mặt trung ương thì vẫn mở được mắt và vùng mặt trên vẫn vận động bình thường, biểu hiện liệt ½ dưới mặt.
Vì đôi khi khó phân biệt giữa đột quỵ và các nguyên nhân khác gây ra liệt mặt, nên nhanh chóng đưa người thân đến bác sĩ nếu nhận thấy bị liệt mặt.
Một số nguyên nhân khác gây liệt mặt:
- Chấn thương mặt, chấn thương xương thái dương đoạn có dây thần kinh mặt
- Hội chứng Ramsay-Hunt, do một loại virus ảnh hưởng đến dây thần kinh mặt, với những biểu hiện như: Đau tai, cổ bên liệt mặt, ù tai, sức nghe giảm cùng bên, chóng mặt, rối loạn giọng…
- Các khối u vùng sọ não gây tổn thương thần kinh VII
- Các bệnh tự miễn dịch như bệnh đa xơ cứng, ảnh hưởng đến não và tủy sống, và hội chứng Guillain-Barré, ảnh hưởng đến hệ thần kinh
- Việc sinh nở có thể gây liệt mặt tạm thời ở một số trẻ sơ sinh. Tuy nhiên, 90% trẻ sơ sinh bị loại thương tích này sẽ hồi phục hoàn toàn mà không cần điều trị.
- Một số hội chứng bẩm sinh gây liệt mặt, chẳng hạn như hội chứng Mobius và hội chứng Melkersson-Rosenthal.
Điều trị ra sao với những bệnh nhân liệt mặt?
Thày thuốc sẽ điều trị theo nguyên nhân, điều trị nội khoa và ngoại khoa; và điều trị phục hồi chức năng như lý liệu pháp hay châm cứu với các bài tập các cơ của mặt tạo điều kiện giữ trương lực cơ và phân bố mạch để chống teo cơ. Điều quan trọng là bạn cần đến ngay cơ sở y tế để khám và được điều trị đúng cách./.
