Nhà xuất bản Tổng hợp và Công ty Omega Plus vừa ấn hành bộ sách "Nam Kỳ và cư dân" với phần chuyển ngữ của dịch giả Huỳnh Ngọc Linh.
Trong số nhiều tác phẩm về vùng đất và con người Việt Nam do người Pháp ghi chép, bộ sách 2 tập “Nam Kỳ và cư dân” (tập đầu về các tỉnh miền Tây và tập sau về các tỉnh miền Đông) của bác sĩ thuộc địa hạng nhất J. C. Baurac chiếm vị trí đặc biệt quan trọng.
Với thời gian sống và làm việc lâu năm, được tiếp xúc với người dân bản xứ và quan chức thuộc địa cả người An Nam lẫn người Pháp, ông đặc biệt thấu hiểu xứ sở, thông qua hành trình tác nghiệp dọc theo hệ thống sông ngòi chằng chịt của vùng đất này, cùng với đó là khả năng tiếp cận những dữ liệu về dân cư, địa chí, các đặc điểm địa lý và tự nhiên, lịch sử…
Các yếu tố đó góp phần giúp tác giả Baurac xây dựng được tập sách đồ sộ về Nam Kỳ cuối thế kỷ XIX: "Nam Kỳ và cư dân: Các tỉnh miền Tây" và "Nam Kỳ và cư dân: Các tỉnh miền Đông".
Một buổi tiêm chủng ở miền Nam năm 1890. |
Đây là bộ tư liệu đồ sộ hơn 1.100 trang với nhiều hình ảnh quý giá, với dày đặc thông tin và kèm theo những đánh giá về cơ hội phát triển của xứ Nam Kỳ, những điều vẫn còn hữu ích cho ngày hôm nay.
Theo nhà nghiên cứu Lê Nguyễn, bộ sách "Nam Kỳ và cư dân" không phải là tác phẩm đầu tiên viết về vùng đất Nam Kỳ. Hầu hết những tác phẩm trước đó là những hồi ức về quân sự, liên quan đến cuộc chiến tranh mà người Pháp đã thực hiện để xâm chiếm vùng đất Nam Kỳ và những cuộc tòng quân để chống lại lực lượng nghĩa quân, lực lượng kháng chiến của Trương Công Định, Võ Duy Dương, Nguyễn Hữu Huân… Mãi đến thập niên 1980 chúng ta mới có trong tay một tác phẩm có tính chất biên khảo, với sự khảo cứu kỹ lưỡng của một người đã dày dạn trong vùng đất Nam bộ, đó là bác sĩ Baurac.