Bệnh nhi viêm não Nhật Bản đang được điều trị tại BV Nhi Trung ương. Ảnh: VGP/Khánh Chi

TS.BS. Nguyễn Văn Lâm, Giám đốc Trung tâm Y học lâm sàng các bệnh nhiệt đới trẻ em cho biết, viêm não Nhật Bản là bệnh viêm cấp tính tổ chức não, do virus viêm não Nhật Bản gây nên. Đây là virus gây viêm não hàng đầu châu Á, trong đó có Việt Nam.

Viêm não Nhật Bản được xem là một trong những bệnh nguy hiểm, có tỉ lệ tử vong và di chứng cao ở trẻ nhỏ (từ 25-35%). Những di chứng này khiến người bệnh giảm khả năng giao tiếp, giảm hoặc mất khả năng lao động và trở thành gánh nặng cho gia đình và xã hội.

Mới đây, một bệnh nhi 6 tuổi, ở Hải Dương, được chuyển đến BV Nhi Trung ương trong tình trạng hôn mê. Trước đó 6 ngày, trẻ ở nhà xuất hiện đau đầu, kèm theo sốt cao (38-42 độ C), nôn và giảm ý thức, li bì, ngủ nhiều.

Sau khi thăm khám, chọc dịch não tủy, làm các xét nghiệm, các bác sĩ chẩn đoán trẻ bị viêm não Nhật Bản và được điều trị tăng áp lực nội sọ, thở máy. Sau 4 ngày điều trị, hiện cháu bé vẫn phải thở oxy, chưa tỉnh hẳn và có biểu hiện tăng lực cơ toàn thân.

Gia đình cho biết, bệnh nhi có tiêm phòng vaccine theo chương trình tiêm chủng mở rộng, nhưng không rõ đã tiêm phòng vaccine viêm não Nhật Bản chưa.

Một trường hợp khác là bé trai 5 tuổi, ở Hải Phòng, dù đã điều trị tại Khoa Hồi sức tích cực của Trung tâm Y học lâm sàng các bệnh nhiệt đới trẻ em 3 tuần nay, nhưng vẫn phải phụ thuộc vào máy thở, liệt tứ chi, tiên lượng nặng.

Trước đó, trẻ xuất hiện triệu chứng sốt cao, sốt từng cơn, kèm theo đau đầu, nôn… nên được gia đình đưa vào BV Trẻ em Hải Phòng và được chẩn đoán mắc viêm não Nhật Bản. Sau đó, do bệnh nhi xuất hiện tình trạng giảm ý thức, suy hô hấp, các bác sĩ đã đặt ống nội khí quản và chuyển đến BV Nhi Trung ương.

Gia đình cho biết, trẻ được tiêm 3 mũi viêm não Nhật Bản khi trẻ 2 tuổi, nhưng từ đó đến nay chưa tiêm nhắc lại.

Theo TS.BS. Nguyễn Văn Lâm, hiện nay đa số trẻ đã được tiêm đầy đủ vaccine viêm não Nhật Bản, nhưng vẫn còn nhiều trường hợp trẻ mắc bệnh do sức đề kháng kém, số khác do chưa tiêm vaccine phòng bệnh, hoặc tiêm không đủ mũi. “Các bậc cha mẹ nên tiêm phòng cho con mình đầy đủ và tiêm nhắc lại 3-5 năm/lần đến năm 15 tuổi”, TS.BS. Nguyễn Văn Lâm nhấn mạnh.

Đường lây truyền và biểu hiện của bệnh

Viêm não Nhật Bản lây truyền qua đường máu, do virus viêm não Nhật Bản gây nên. Virus viêm não Nhật Bản có trong các loài động vật như lợn, ngựa, chim - đây là vật chủ trung gian. Khi muỗi đốt vật chủ trung gian, sau đó đốt người, sẽ truyền virus viêm não Nhật Bản sang người.

Muỗi truyền viêm não Nhật Bản là muỗi Culex, có thói quen hoạt động mạnh vào lúc chập tối. Loại muỗi này có mật độ cao ở vùng đồng bằng và trung du. Đây chính là trung gian chủ yếu truyền bệnh viêm não Nhật Bản ở nước ta.

Chuyên gia y tế cũng chỉ ra những dấu hiệu để chúng ta nhận biết bệnh viêm não Nhật Bản. Triệu chứng đầu tiên của bệnh thường là sốt, đau đầu, buồn nôn, nôn. Ngoài ra có thể có các biểu hiện của nhiễm virus nói chung như mệt mỏi, ớn lạnh.

Trường hợp bệnh nặng có thể có các biểu hiện: Co giật, giảm khả năng nhận thức (thay đổi tính nết, la hét, kích động hoặc sững sờ, không nhận ra bố mẹ, nói nhảm, hôn mê…), rối loạn vận động (liệt tay, chân hoặc nửa người, co cứng, xoắn vặn).

Cách phòng bệnh viêm não Nhật Bản

Cách phòng tránh viêm não Nhật Bản hiệu quả nhất là tiêm vaccine phòng bệnh.

Vaccine phòng viêm não Nhật Bản hiện nay đã được đưa vào chương trình tiêm chủng mở rộng: Tiêm mũi 1 khi trẻ đủ 12 tháng; tiêm mũi 2 sau mũi 1 từ 1-2 tuần; tiêm mũi 3 sau mũi 2 trong thời gian 1 năm. Sau đó tiêm nhắc lại 3-5 năm/lần, đến khi trẻ đủ 15 tuổi.

Ngoài ra, cần cho trẻ ăn uống hợp vệ sinh, nâng cao thể trạng, nằm màn tránh muỗi đốt, giữ vệ sinh môi trường nơi ở thông thoáng, sạch sẽ.

Viêm não Nhật bản là bệnh nặng, có thể diễn biến rất nhanh, tỉ lệ tử vong và di chứng cao. Do đó nếu trẻ có các biểu hiện nghi ngờ như sốt, đau đầu, buồn nôn, đặc biệt là trẻ có biểu hiện co giật, rối loạn ý thức… phụ huynh cần đưa trẻ đến cơ sở y tế gần nhất để được phát hiện sớm và điều trị kịp thời, TS.BS. Nguyễn văn Lâm khuyến cáo.