Thúc đẩy công nghiệp hỗ trợ góp phần phát triển ngành cơ khí Việt Nam. Ảnh Hà Anh

Vai trò và tình hình hiện tại

Được coi là “xương sống” của ngành công nghiệp, bởi không chỉ tạo ra máy móc, thiết bị mà còn thúc đẩy sản xuất trong các ngành công nghiệp khác như ôtô, điện tử, xây dựng và nông nghiệp, ngành cơ khí Việt Nam hiện đóng góp khoảng 16-17% GDP toàn quốc, đồng thời cung cấp việc làm cho hàng triệu lao động.

Trong những năm gần đây, với sự hỗ trợ của chính phủ qua các chính sách ưu đãi, cùng với sự gia nhập của nhiều nhà đầu tư nước ngoài, ngành cơ khí Việt Nam đã đạt được một số tiến bộ đáng kể. Một số doanh nghiệp cơ khí đã bắt đầu chuyển dịch từ lắp ráp và gia công đơn giản sang sản xuất các sản phẩm có hàm lượng công nghệ cao hơn. Trong đó, việc phát triển các thiết bị cơ khí chính xác, máy móc tự động hóa, và linh kiện cho các ngành công nghiệp mũi nhọn như ôtô, hàng không và năng lượng tái tạo đang được đẩy mạnh.

Thách thức lớn trong ngành cơ khí

Mặc dù đã có sự phát triển, nhưng ngành cơ khí Việt Nam vẫn đối mặt với nhiều thách thức lớn. Một trong những khó khăn hàng đầu là trình độ công nghệ và năng suất lao động còn thấp. Nhiều doanh nghiệp cơ khí trong nước chủ yếu tập trung vào gia công, lắp ráp đơn giản thay vì phát triển sản phẩm có giá trị gia tăng cao. Điều này dẫn đến sự phụ thuộc lớn vào công nghệ và nguyên liệu nhập khẩu.

Công nghiệp hỗ trợ trong lĩnh vực cơ khí tại Việt Nam cũng chưa phát triển mạnh, khiến cho chuỗi cung ứng nội địa chưa đủ hoàn thiện. Việc thiếu hụt nguyên liệu và linh kiện nội địa khiến các doanh nghiệp phải nhập khẩu từ nước ngoài, làm tăng chi phí sản xuất và giảm tính cạnh tranh của sản phẩm cơ khí Việt Nam.

Hơn nữa, khả năng nghiên cứu và phát triển (R&D) trong ngành cơ khí Việt Nam vẫn còn hạn chế. Nhiều doanh nghiệp không có đủ nguồn lực hoặc chưa chú trọng đến việc đầu tư vào R&D, điều này làm giảm khả năng sáng tạo và phát triển công nghệ mới, ảnh hưởng đến năng lực cạnh tranh trên thị trường quốc tế.

Các giải pháp phát triển

Để phát triển bền vững, ngành cơ khí Việt Nam cần tiếp tục thực hiện nhiều giải pháp đồng bộ:

Đầu tư vào công nghệ và nâng cao chất lượng sản phẩm: Các doanh nghiệp cơ khí cần tập trung đầu tư vào công nghệ sản xuất hiện đại như tự động hóa, robot, và trí tuệ nhân tạo. Điều này không chỉ giúp nâng cao năng suất mà còn cải thiện chất lượng sản phẩm, đáp ứng tiêu chuẩn quốc tế.

Phát triển công nghiệp hỗ trợ: Cơ khí Việt Nam cần xây dựng chuỗi cung ứng trong nước mạnh mẽ, giúp giảm sự phụ thuộc vào nhập khẩu nguyên liệu và linh kiện từ nước ngoài. Điều này có thể được thực hiện thông qua việc hợp tác với các doanh nghiệp quốc tế hoặc kêu gọi đầu tư vào lĩnh vực công nghiệp hỗ trợ.

Tăng cường đào tạo nguồn nhân lực: Nguồn nhân lực chất lượng cao là yếu tố quan trọng giúp nâng cao năng lực sản xuất và sáng tạo. Do đó, việc đầu tư vào đào tạo công nhân, kỹ sư, và chuyên gia cơ khí có trình độ là cần thiết. Các chương trình đào tạo chuyên sâu về công nghệ mới, quản lý sản xuất, và phát triển sản phẩm cần được thúc đẩy.

Tăng cường nghiên cứu và phát triển (R&D): Việc đầu tư vào R&D giúp doanh nghiệp cơ khí nâng cao năng lực sáng tạo, phát triển các sản phẩm có giá trị gia tăng cao hơn, đồng thời nâng cao khả năng cạnh tranh. Chính phủ cũng cần có chính sách hỗ trợ R&D trong ngành cơ khí, từ đó khuyến khích các doanh nghiệp đầu tư vào lĩnh vực này.

Hợp tác quốc tế: Doanh nghiệp cơ khí Việt Nam cần tiếp tục tìm kiếm cơ hội hợp tác với các đối tác quốc tế để học hỏi kinh nghiệm, chuyển giao công nghệ, và mở rộng thị trường. Việc tham gia vào chuỗi cung ứng toàn cầu cũng giúp doanh nghiệp nâng cao năng lực sản xuất và tăng cường tính cạnh tranh.

Triển vọng tương lai

Với những nỗ lực cải thiện và sự hỗ trợ từ chính phủ, ngành cơ khí Việt Nam đang có nhiều cơ hội phát triển mạnh mẽ trong thời gian tới. Đặc biệt, các hiệp định thương mại tự do (FTA) như EVFTA, CPTPP đã mở ra những cơ hội lớn cho doanh nghiệp cơ khí Việt Nam trong việc tiếp cận thị trường quốc tế.

Tuy nhiên, để thực sự phát triển bền vững, ngành cơ khí Việt Nam cần tiếp tục đẩy mạnh đổi mới công nghệ, đầu tư vào R&D và tăng cường hợp tác quốc tế. Chỉ khi đó, ngành cơ khí mới có thể đóng góp lớn hơn cho sự phát triển công nghiệp và kinh tế của đất nước trong tương lai.