Không vắc-xin nào có hiệu lực bảo vệ 100%

Theo TS. Thái. sau tiêm mũi 1 phải ít nhất 14 ngày sau mới bước đầu có tác dụng và mức bảo vệ sau tiêm mũi 1 rất thấp. Sau tiêm mũi thứ 2 từ 1 tháng trở ra thì vắc-xin mới đạt hiệu quả bảo vệ tối ưu và hiệu quả này cũng chỉ đạt ở mức khoảng 60% - 90% tùy theo loại vắc-xin.

GS.TS Nguyễn Văn Kính, Chủ tịch Hội Truyền nhiễm Việt Nam khẳng định, không có loại vắc-xin nào trên thế giới có khả năng bảo vệ 100%. Tất cả các loại vắc-xin đạt tỷ lệ bảo vệ trên 90% được xem là lý tưởng.

Theo tiêu chuẩn của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), vắc-xin chỉ đạt hiệu quả bảo vệ trên 50% đã có thể sử dụng. Vắc-xin AstraZeneca cùng các vắc-xin như Pfizer, Moderna của Mỹ có hiệu quả từ 82-95%. Do đó, nếu 1 người tiêm đủ 2 mũi vắc-xin vẫn có nguy cơ mắc COVID-19 nếu rơi vào nhóm không sinh miễn dịch.

Với vắc-xin AstraZeneca, theo báo cáo mới nhất của hãng, hiệu quả bảo vệ sau tiêm mũi đầu tiên 22 ngày đạt trung bình 76% và tiếp tục duy trì. Hiệu quả cao nhất tăng lên 82% sau khi tiêm mũi 2 cách mũi đầu tiên 12 tuần.

Bộ Y tế cho biết, vắc-xin này giúp ngăn ngừa 100% các trường hợp tiến triển nặng, nếu mắc bệnh sẽ bị nhẹ, nếu nhập viện không có nguy cơ tử vong. AstraZeneca khuyên khoảng cách giữa 2 mũi tiêm từ 4-12 tuần, còn WHO khuyến cáo nên từ 8-12 tuần.

Theo TS Thái, vắc-xin COVID-19 không bảo vệ tuyệt đối, nhất là khả năng bảo vệ cơ thể không mang mầm bệnh. Điều này có nghĩa là khi đã tiêm vắc-xin, chúng ta có thể không mắc COVID-19, nhưng vẫn có khả năng trở thành người mang virus và lây bệnh cho người khác.

Tuy nhiên, khi cảnh báo nguy cơ này, TS Thái cũng đồng thời đưa ra kết quả nghiên cứu cụ thể những ca nhiễm COVID-19 tại Bệnh viện Nhiệt đới T.Ư hay ở Điện Biên trước đây. Theo đó, có những trường hợp dương tính với SARS-CoV-2 khi đã được tiêm vắc-xin COVID-19. Kết quả cho thấy, khả năng lây nhiễm thứ cấp từ những người này hầu như không có, tỷ lệ lây truyền virus là rất thấp.

PGS.TS Nguyễn Viết Nhung, Giám đốc Bệnh viện Phổi T.Ư cho biết thêm, với sự xuất hiện của biến chủng mới Delta đến từ Ấn Độ, hiệu quả của các loại vắc-xin ngừa COVID-19 đều bị giảm. Ông lấy ví dụ, với AstraZeneca, sau tiêm 2 mũi, hiệu quả với biến chủng Ấn Độ là 60%, với Pfizer là 88%. Trong khi nếu chỉ tiêm mũi 1, hiệu quả trước biến chủng Ấn Độ của cả 2 loại vắc-xin này chỉ đạt 33%. 

5K+ vắc-xin

Các chuyên gia khẳng định vắc-xin vẫn là vũ khí hữu hiệu giúp phòng ngừa COVID-19 và tiến tới tạo miễn dịch cộng đồng. Dù vậy, người được tiêm vắc-xin vẫn rất cần thực hiện nghiêm các biện pháp phòng bệnh khác, đặc biệt là thực hiện 5K để bảo vệ bản thân và cộng đồng.

TS Thái cho hay, nghiên cứu ban đầu ở Việt Nam cho thấy, những người đã khỏi COVID-19 có tỷ lệ miễn dịch vô cùng thấp vì virus SARS-CoV-2 có những protein gây cản trở việc sinh kháng thể. Do đó, dù nhiễm bệnh rồi nhưng cơ thể có tạo ra kháng thể hay không vẫn chưa chắc chắn.

Trong khi đó, nghiên cứu tại Viện Vệ sinh dịch tễ T.Ư gần đây cho thấy, tình hình lại rất khả quan đối với những người tiêm vắc-xin. Cụ thể, chỉ sau khi tiêm mũi thứ nhất 1 tháng, 90% số người tiêm đã sinh kháng thể. Kết quả này chỉ ra vắc-xin đã có hiệu quả bảo vệ, mặc dù có thể chưa đủ mạnh.

“Đây là lí do chúng ta phải tiêm mũi 2 để đạt hiệu quả cao nhất”, TS Thái nói.

Về vấn đề có những người đã tiêm 2 mũi vắc-xin mà vẫn dương tính với SARS-CoV-2 thì lợi ích thực sự của vắc-xin là gì, TS Thái khẳng định: “Đó chính là bảo vệ người được tiêm khỏi rơi vào thể nặng và phải nhập viện. Cho đến thời điểm này, vắc-xin được sử dụng tại Việt Nam đã được chứng minh trên thực địa khi chưa có trường hợp tiêm đủ 2 mũi nào bị bệnh nặng hay tử vong”.

Các trường hợp nhân viên y tế đã tiêm đủ 2 mũi vắc-xin nhưng có kết quả xét nghiệm dương tính với SARS-CoV-2 thuộc Bệnh viện Bệnh nhiệt đới TPHCM là một minh chứng: 52/53 trường hợp hoàn toàn không có triệu chứng. Tuy nhiên điều này cũng cảnh báo rằng không thể chủ quan dù đã tiêm vắc-xin. “Hãy cùng nhau thực hiện biện pháp 5K + vắc-xin để phòng chống dịch COVID-19”- TS Phạm Quang Thái nhấn mạnh.